اوقات شرعی

اخیرا مباحثی در برخی ازمجلات و روزنامه های داخلی در باب وجود دی اکسان در بعضی از شامپو ها مطرح شده است که در نوع

خود جالب و قابل تامل است بر خود لازم دانستم تا مطالبی در این باب را به اطلاع عموم برسانم .

1و 4 دی اکسان چیست ؟

 دی اکسان ماده ایست شیمیایی که در فرایند تولید برخی از مواد اولیه صنعت کازمتیک به صورت ناخواسته و همراه و نه به عنوان یک ماده اصلی و یا افزودنی تولید می گردد(چنین موادی در صنعت تحت عنوان by products  نامیده می شوند) . براساس دسته بندی های مختلف برای مواد این ماده در دسته مواد مضر شناخته شده وهمواره در طی سالیان اخیر برنامه های مفصل ومدونی برای به حداقل رساندن آن در دستور کار دولتها ، نهاد های بین المللی و ناظر قرار داشته است. تولید کنندگان مواد اولیه نیز همواره در پی به حداقل رساندن میزان این ماده بودند . ارتقاء پروسه های تولید ، به روز رساندن دستگاه ها و کنترل کیفی مطلوب همگی از راه های کاهش این ماده در حین تولید است. مطالعات گسترده ای که از سال 1970 تا کنون در ایالات متحده امریکا و توسط سازمان دارو ، غذا و آرایشی بهداشتی این کشور که یکی از معتبر ترین نهاد های جهانی در این باب به حساب می آید انجام گرفته که مبین این امر است که میزان این ماده هر گز در فرآورده هایی همانند شامپو و دیگر شوینده ها به حد سمی و یا خطرناک نبوده است و حتی این سازمان عقیده دارد که به علت پائین بودن میزان این ماده درچنین فرآورده هایی تولید کنندگان شامپو الزامی به اعلام میزان ماده مورد نظر ندارند. چنین مطالعاتی در نقاط دیگر جهان نیز به صورت مرتب و پی در پی در حال انجام است. بر اساس قوانین موجود در این کشور توصیه شده است تا حداکثر میزان وجود این ماده در فرآورده های مورد نظر 10 قسمت در یک میلیون قسمت رعایت گردد. با مراجعه به نوشته های موجود در قوانین سازمان غذا ، دارو و آرایشی و بهداشتی ایالات متعهده می بینیم که این چنین آمده است :

" دی اکسان ماده ای ناخالصی است که ممکن است به مقدار ناچیز در فرآورده های آرایشی و بهداشتی وجود داشته باشد این ناخالصی در هنگام تولید محصول اصلی و در حین ترکیب مواد اولیه حاصل  می شود . آسیب رسانی این ماده به مقدار آن در محصول مربوط می شود . میزانی که در محصولات فوق اندازه گیری شده است برای استفاده کنندگان خطرناک نیست . و بر اساس مطالعاتی که از سال 1970 صورت گرفته است این ماده در صورت مصرف خوراکی آنهم به میزان بسیار زیاد می تواند برای حیوانات خطرناک باشد. به هر حال میزان این ماده در فراورده های آرایشی بهداشتی به میزان بسیار پائینی است که خطر ناک نبوده و از آن مهمتر اینکه این ماده هرگز خورده نمی شود و با شستشو از روی سر و بدن برداشته شده و پاک می گردد. به علاوه این ماده قابلیت تبخیر شدن نیز داشته و لذا هر گز نمی تواند خطر آفرین باشد. میزان مجاز این ماده نیز 10 قسمت در یک میلیون قسمت تعیین  می گردد."

لازم می دانم نظر خوانندگان را به چند نکته اساسی جلب نمایم :

1-   تولید شامپو و مواد اولیه آن در کشور مشمول استاندارد اجباری است و با مراجعه به استاندارد مربوط به شامپو تحت شماره 5372 می بینیم که حداکثر مجاز آن در ایران 10 قسمت در1 میلیون قسمت بوده واین استاندارد کاملا منطبق بر قوانین سازمان غذا و دارو و آرایشی بهداشتی ایالات متحده می باشد.

2-   هر نوع شامپو یا دیگر فراورده های آرایشی بهداشتی برای تولید در ایران مراحل متعددی را می گذرانند که ابتدا از ارسال مدارک ساخت و نمونه های مربوطه به وزارت محترم بهداشت و اموزش پزشکی آغاز می گردد و پس از بررسی های لازم و مفصل اقدام به صدور پروانه شده وسپس فرآورده برای عرضه به بازار باید اقدام به اخذ مهر استاندارد نماید و مراحل تست مفصلی را نیز در این سازمان طی نماید ( که تمامی مراحل فوق بر اساس قوانین و آزمایشات مفصل و علمی روز دنیا صورت می پذیرد) در نتیجه شامپویی که دارای مهر استاندارد است و از وزارت بهداشت ایران مجوز تولید را در یافت نموده است حتما میزان دی اکسانی پائین تر از 10 قسمت در یک میلیون قسمت را داراست و کامل بی خطر بوده هیچ عارضه ای از مصرف آن ایجاد نخواهد شد

3-   تستهای مرتب و ادواری در حین تولید در سری های مختلف تولید ، در حین تولید به صورت اتفاقی و پس از ان در سطح بازار توسط وزارت بهداشت و سازمان استاندارد ایران در حال انجام است که نتایج آن نیز مرتبا از طریق رسانه های عمومی به اطلاع مردم می رسد .

4-   خوشبختانه در تمامی واحد های تولید افرادی متخصص و تحصیل کرده به عنوان نمایندگان وزارت بهداشت تحت نام مسئولین فنی اشتغال به کار دارند که تمامی مراحل تولید را مرتبا تیزبینانه درتحت کنترل خود دارند و علاوه بر این هر واحد تولید نیز از مسئولین آزمایشگاه کنترل ، شیمیایی و میکروبی بهره مند است که با تحصیلات متعدد از دکترای داروسازی گرفته تا مهندسین شیمی و کارشناسان میکروبیولوژی به امر خطیر نظارت اشتغال دارند.

5-   انجمن صنایع شوینده و آرایشی بهداشتی نیز که محفلی صنفی از تولید کنندگان شریف و عاشق به ایران اسلامی و تولید است به عنوان بازویی توانا در نظارت و کمک به صنعت با بهره مند بودن از آزمایشگاه های مجهز و نیروی های زبده همواره امکانات خود را در اختیار قرار داده و اطلاع رسانی صحیح و درستی را در اختیار اعضاء خود قرار می دهد .

تمامی موارد فوق مبین این امر است که شامپوهای تولیدی در ایران هیچگونه مشکلی بر خوردار نبوده و نیست بلکه با بهره گیری از استاندارد های بالای جهانی و بکار گیری مواد اولیه مناسب و فرمولاسیون هایی علمی و مدرن در زمره بهترین شامپو های جهان قرار دارند .

اما موضوع فوق که مدتی است در کشورهای همسایه عربی مطرح شده است می تواند مبین چند نکته باشد :

1-      کشورهای همسایه هر گز از توان علمی کنترلی و نظارتی ما بر خوردار نبوده و تازه در جریان امر وجود دی اکسان در شامپو ها قرار گرفته اند و جالب اینجاست که حتی یکی از شرکتهای معروف جهانی نیز مدتی قبل از آغاز ماجرا اعلام کرده بود که می خواهد تا چند ماه دیگر شامپوهای خود را به حد استاندارد ما یعنی میزان دی اکسان به مقدار 10 قسمت در یک میلیون قسمت برساند (به دلیل اینکه سعی در برخورد علمی با موضوع داریم لزومی در اعلام نام محصول وکمپانی نمی بینیم.به علاوه شاید ارتباطی فی مابین کمپانی مربوطه و دوستان همسایه وجود داشته باشد) میزان دی اکسان موجود در این شامپو ها 24 قسمت در 1 میلیون قسمت بوده است . 

2-      بیان مسائلی از این دست که قدمتی تاریخی از سال 1970 دارد در حال حاضر شاید تاکتیکی تبلیغاتی در حذف رقبای منطقه ای باشد؟

به هر حال به عنوان یک کارشناس و متخصص این صنعت اطمینان خاطر می دهم که شامپو های تولید شده در کشور نه تنها خطر ناک نیستند بلکه از استاندارد بالایی نیز برخوردارند و هر چند نظارات و کنترل بیش از بیش واحدها و دستگاه های نظارتی را درزمینه کنترل مواد اولیه و یا شامپو های وارداتی که تولید شان در کنترل ما نیست را خواهانم.

دکتر محمد بقایی

داروساز – متخصص صنعت کازمتیک

عضو انجمن متخصصین کازمتیک انگلستان

عضو انجمن محققین موی سر اروپا